Wynalezienie szczepionek jest jednym z najważniejszych osiągnięć medycyny. Bez cienia wątpliwości. Szczepionki dostarczyły potężną broń przeciwko chorobom zakaźnym. Dzięki nim, wiele zagrażających życiu chorób zostało zredukowanych do poziomu, który wcześniej był nie do pomyślenia. To jest ogromny sukces! Ale, jak każde narzędzie, również szczepionki nie są pozbawione efektów ubocznych, które czasem mogą się pojawić. Niepożądany odczyn poszczepienny, zwany NOP, to temat dzisiejszego rozważania.
NOP – Medyczna reakcja na szczepionkę
Zacznijmy od tega aby zrozumieć, czym właściwie jest szczepionka. To produkt biologiczny zawierający antygeny, które pobudzają nasz system immunologiczny do stworzenia specyficznej odpowiedzi, znanej jako odporność poszczepienna. Z drugiej strony, NOP jest terminem medycznym opisującym każdy objaw, który można przypisać do podania lub działania szczepionki.
Przykładowo, możemy doświadczyć NOP w ciągu 4 tygodni od podania szczepionki. Szczepionka przeciw gruźlicy jest tu wyjątkiem, gdzie NOP może pojawić się nawet po roku od szczepienia. Jest to szeroka definicja, wiążąca niepożądany odczyn ze szczepieniem relacją czasową, a nie koniecznie przyczynowo-skutkową.
NOP może wystąpić zaraz po podaniu szczepionki, ale również kilka godzin, dni czy nawet tygodni później. Istnieją różne czynniki, które mogą wywołać NOP, takie jak:
- Nadwrażliwość na składnik szczepionki,
- Błędy w trakcie podawania iniekcji – na przykład: podanie podskórne zamiast domięśniowe, nadmierna dawka szczepionki lub zbyt krótki odstęp czasowy od poprzedniej dawki,
- Problemy z produkcją, transportem czy przechowywaniem szczepionki.
Rozumienie NOP według Ministerstwa Zdrowia
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 2010 roku, interpretacja NOP jest podobna do definicji WHO. Ważne jest, że tylko część zgłoszonych NOP-ów jest spowodowana szczepieniami. Jeśli lekarz podejrzewa, że pacjent mógł doświadczyć NOP, ma obowiązek zgłosić to do Powiatowej Inspekcji Sanitarnej.
Symptomy NOP
NOP może przybierać różne formy – od łagodnych objawów, po te umiarkowane i poważne. Natomiast, jeśli chodzi o częstość występowania NOP, można wyróżnić:
- Bardzo częste – 1/10 podanych dawek,
- Częste – 1/100 podanych dawek,
- Umiarkowanie częste – 1/1000 podanych dawek,
- Rzadkie – 1/10 000 podanych dawek,
- Bardzo rzadkie – 1/100 000 podanych dawek.
Pewne objawy NOP, takie jak gorączka, drgawki gorączkowe, zespół hiotonioczno-hiporeaktywny czy nieukojony płacz u niemowląt, są dość często spotykane. Inne objawy mogą obejmować ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu wkłucia, czy złe samopoczucie.
Jak długo trwa NOP?
Zaburzenie zdrowotne może pojawić się w ciągu czterech tygodni od szczepienia. Wyjątkiem jest szczepionka przeciwko gruźlicy, gdzie ten okres wynosi aż rok. Czy to nie jest interesujące? NOP nie jest związany z przyczynowością, ale z czasem. Może to nastąpić zaraz po szczepieniu, a także po kilku godzinach, dniach lub nawet tygodniach.
Jak radzić sobie z NOP?
Większość NOP to łagodne objawy utrzymujące się kilka dni. Co ważne, nie stanowią one przeciwwskazań do kolejnych szczepień. Wyjątkiem jest reakcja anafilaktyczna, która jest rzadkością.