Nie można zaprzeczyć, że nasza ojczysta mowa skrywa w sobie wiele tajemnic, a jedną z nich jest pytanie, czy czasownik „nie wiem” powinien być zapisywany razem, czy osobno.
Niepewność w zapisie: nie wiem, czy niewiem? Jak piszemy?
Wątpliwość dotycząca tego, jak piszemy „nie wiem „, czy „niewiem”, choć może wydawać się to trywialne, jest dość powszechna. Okazuje się, że częściej, niż się spodziewamy, jesteśmy postawieni przed tym dylematem. Przypomnijmy sobie te skomplikowane pytania, które zaskakiwały naszych nauczycieli — o kolor sukienki Izabeli Łęckiej, o ile wynosi przyspieszenie ziemskie, a nawet o tym, kiedy wrócimy do domu czy posprzątamy pokój. Odpowiedzi na te pytania były jednoznaczne, prawda? Ale jak to często bywa, mówić jest łatwo, ale już zapisać to inna sprawa. Postaramy się wyjaśnić ten zagadkowy problem, zarówno w formie mówionej, jak i pisemnej, tak byście już nigdy nie mieli wątpliwości. Tak więc pytanie brzmi: niewiem czy nie wiem?
Jaka jest poprawna forma?
Niewiem czy nie wiem? Odpowiedź jest zaskakująco prosta: poprawna forma to „nie wiem”.
Przyjrzyjmy się przykładom:
- Nie wiem, jak wy, ale ja wychodzę.
- Nikt nie wie, kiedy ta przeklęta epidemia się skończy.
Poniżej przedstawimy pełne wyjaśnienie.
Dlaczego osobno?
Odpowiedź jest prostsza, niż mogłoby się wydawać, i jest prawdopodobnie już wam znana — partykułę „nie” zdecydowanie oddzielamy od większości czasowników, np.: nie chcę, nie muszę, nie proszę, nie mogę, nie lubię. Przypomnijmy sobie inne omówienie: „Nie ma czy niema”? (Artykuł Jak się pisze nie ma). Mimo że wiele czasowników podlega tej regule, to nie oznacza, że wszystkie. Wyjątki stanowią czasowniki odrzeczownikowe, które są tworzone od rzeczowników poprzez dodanie przedrostka „nie”, np.: nienawidzić (nienawiść), niedomagać (niedomoga), niewolić (niewola), niecierpliwić (niecierpliwość), niepokoić (niepokój), niedołężnieć (niedołęstwo), niedowidzieć (niedowidzenie), niedosłyszeć (niedosłyszenie).
W zależności od kontekstu piszemy te czasowniki razem lub osobno:
- Moi dziadkowie niedosłyszą (czyli słabo słyszą).
Ale:
- Mógłbyś powtórzyć? Nie dosłyszałam ostatnich słów (czyli nie usłyszałam).
Wiem niewiem
„Nie posiadam wiedzy” oznacza brak informacji na dany temat, brak wyrażonego zdania w kwestii czegoś, nie mam pojęcia, nie mam zrozumienia.
Prawidłowe zapisy wyjaśniają zasadę, że słowa, które same w sobie nie wyrażają zaprzeczenia (bez partykuły „nie”), zawsze są zapisywane oddzielnie od czasownika lub innych wyrazów, które wprowadzają negację.
Przykłady:
- W kwestii fizyki kwantowej nie posiadam żadnych informacji, bardziej interesuje mnie historia starożytnego Rzymu.
- Nie mam pojęcia, kim jest ten mężczyzna; widzę go po raz pierwszy w moim życiu.
- Nie rozumiem, o czym mówisz, więc może jeszcze raz mi to wytłumaczysz?
Zobacz też: Niewazne czy nie wazne
Tajemnica odkryta!
Teraz już na pewno, drodzy czytelnicy, zapamiętacie, że poprawna forma to „nie wiem”. Oddzielnie zapisujemy ten czasownik także w czasie przeszłym (np. nie wiedziałam, nie wiedzieliśmy, nie wiedział) oraz przyszłym (np. nie będę wiedziała, nie będzie wiedział, nie będą wiedzieli). Niech ta tajemnica będzie już odkryta na zawsze!